6 маусымда DAR 5q.kz білім беру платформасының бета-нұсқасын іске қосты, ондағы «Бизнесті сараптау» курсынан нөлден бастап үйренуге болады. Курс менторы Айсұлу Бекназарова 5Q-ға мансап тарихын және бизнесті сараптау бағдарламасының түлектеріне ашылатын перспективалар туралы айтып берді.
IT-дан бизнеске дейін
Айсұлу Бекназарованың бизнесті сараптаумен айналысқанына 7 жыл болды, бірақ ол бәрін IT саласынан бастаған еді. Ақтөбедегі мектепті бітіргеннен кейін Айсұлу Халықаралық ақпараттық технологиялар университетінде ақпараттық жүйелер мамандығы бойынша оқыды.
Университетте SAP ERP жүйесі туралы айтқан тамаша оқытушым болды. Бұл – компания негізінде жалпы ақпараттық кеңістік құру және ресурстар мен жұмыс процестерін тиімді жоспарлау үшін шешімдер жиынтығын ұсынатын бағдарламалық өнім. Мұғалім бізді, 3-курс студенттерін бір компанияда өнімді енгізу бойынша жоба жұмысына қатысуға шақырды. Дәл сол жерде жоба әрекеттерінің қалай жұмыс істейтінін түсіндім және бизнесті сараптаумен айналыстым, – дейді Айсұлу.
Бизнес-сарапшы – жергілікті нарық үшін салыстырмалы түрде жаңа мамандық. Кейінгі уақытқа дейін ол университеттерде оқытылмады, бірақ бизнес-сарапшы иелік ететін құзыреттер бұрын болған. Осыған ұқсас міндеттерді менеджерлер, кеңесшілер мен әдіскерлер шеше алар еді.
2015 жылы, университеттің соңғы курсында Айсұлу ресми түрде IT-компанияға бизнес-сарапшы болып жұмысқа орналасты. Содан бері ол ұлттық компанияда штаттан тыс жұмыс істеп, ақырында DAR-ға жұмысқа орналасып, 9 айдың ішінде скрам командасының тимлидіне дейін көтерілді.
Айсұлу университетте алған білімімен қатар coursera-да, udemy-де мамандықты оқып, City Business School-де МВА дәрежесін алды. Айсұлу – қазір DAR компаниясының өнімді әзірлеу жөніндегі менеджері (Development Manager). Компанияның тағылымдамадан өтушілеріне бизнесті сараптау курстарынан сабақ та береді.
Бизнес-сарапшы дегеніміз кім?
«Таныстарымның көбі әлі күнге дейін не істеп жатқанымды түсінбейді. Тіпті іскерлік ортада бизнес-аналитиканың ұғымы кең және оны әркім әртүрлі қабылдайды», – дейді Айсұлу.
Жалпы, бизнес-сарапшы – компанияның қажеттіліктерін зерттейтін, бизнес проблемаларын анықтайтын және оларды шешу жолдарын ұсынатын маман. Ол өнімді әзірлеудің барлық кезеңіне қатысады – талаптарды жинау мен мәселені анықтаудан бастап жобаны тұтынушыға жеткізу және сатудан кейінгі қызмет көрсетуге дейін.
Клиентіңіз шоколад өндірісін ашқысы келетінін елестетіп көріңіз. Бизнес-сарапшының міндеті – клиент қандай дәм, композиция, консистенция, пішінді қалайтынын, орауыштың түсі қандай болуы керек, өнім қалай аталатынын және оның кімге сатылатынын анықтау. Әрі қарай бизнес-сарапшы алынған барлық ақпаратты технологтарға олар түсінетін тілде сипаттайды. Тапсырыс берушінің түптеп келгенде дәл қалағанына қол жеткізуі оның жұмысының сапасына байланысты болады, – деп түсіндірді ментор.
Бизнес-сарапшының мамандануына байланысты бірнеше типі бар:
— классикалық бизнес-сарапшы – бизнестің ерекшеліктерін жақсы біледі және оның негізгі міндеті – өзгерістерге қойылатын талаптарды басқару, сонымен қатар оларды құжаттау;
— data-сарапшы – мол дерекпен жұмыс істейді, оларды визуализациялайды, метрика құрастырады, тәуелділіктерді анықтайды және өнімді өзгерту шешімдерін әзірлейді;
— жүйелі талдаушы – интеграцияларды, архитектураларды терең түсінеді, кодтар мен бағдарламалық жасақтама қателерінің журналдарын және әзірлеушілер енгізу үшін таңдап алған пішін талаптарын оқи алады;
— кеңесші — бизнес саласында да, ақпараттық технологиялар саласында да жақсы білімі мен көзқарасы бар, бағдарламалық өнімді әзірлеудің бағытын әзірлейді және стратегиясын құруға көмектеседі, сонымен қатар цифрлық трансформацияға көмектеседі.
— бизнес-процестердің cарапшысы – негізгі міндеті компанияның бар бизнес-процесін талдап, жаңартатын әдіскер. Ол бизнес-процестерді модельдейді, жақсарту бағыттарын анықтайды және кәсіпорынның ұйымдық құрылымына және пайдаланылатын ақпараттық жүйелерге қарамастан бүкіл бизнес-процестердің тізбегі бойынша өзгерістер талаптарын қалыптастырады.
Компаниядағы бір бизнес-сарапшының функциялары жобадан жобаға қарай өзгеруі мүмкін. Ол әзірлеу әдістемесі, процестерді теңестіру, клиенттің тапсырысы, қолда бар ақпараттың толықтығы және тағы басқалары сияқты параметрлерге байланысты. Бірақ көбіне сарапшы міндеттерінің тізіміне мына элементтер кіреді:
- талаптарды анықтау және құжаттау;
- бизнес-процестерді талдау және модельдеу;
- техникалық шарттарды және басқа жоба құжаттамаларын жазу;
- қабылдау критерийлерін қалыптастыру және өзгерістерді сипаттау;
- еңбек шығындарын бағалау;
- міндеттерге басымдық беру;
- клиентке өнімді көрсету.
IT саласындағы бизнес-сарапшы
ІТ саласындағы бизнес-сарапшы – бизнес тілінен әзірлеушілер тіліне және әзірлеушілер тілінен бизнеске аудармашы. Ол аналитиканы ғана түсініп қоймай, әзірлеуші, дизайнер, тестер және тағы басқалары қалай жұмыс істейтінін біледі. Мұндай маман бизнестің барлық қажеттілігін техникалық тілде сипаттай алады және оларды әзірлеушілерге жеткізе алады және керісінше.
Бизнес-аналитиктердің арқасында бағдарламашылар мен тестерлер бизнеске шынымен не қажет екенін анықтаудың орнына өздерінің тікелей функцияларына назар аудара алады. Бұл инженерлердің ресурсын және компанияның уақыты мен ақшасын айтарлықтай үнемдейді.
Айсұлудың айтуынша, IT саласындағы бизнес-сарапшының негізгі білімі техникалық мамандық болғаны жақсы. «Сонымен қатар экономикалық және құқықтық базасы бар қызметкерлер өз орнын толықтай жеңе алады, ең бастысы – нәтижеге ұмтылу және назар аудару», – дейді тәлімгер.
IT саласындағы бизнес-сарапшының табысы қанша?
Әзірлеушілер сияқты ІТ саласындағы бизнес-сарапшылар junior, middle және senior мамандарға бөлінеді. Нарықта жоғары оқу орындарын жаңа бітірген, жұмыс өтілі жоқ жаңадан келген мамандар 100 мыңнан алады, базасы жақсы, тағылымдамадан немесе жоба жұмысында тәжірибесі бар жаңадан бастағандар 200-300 мың теңгеге дейін табыс таба алады.
Мидлдардың жалақысы 300-500 мың теңге шамасында. Бұл – бір жылдан 3 жылға дейінгі тәжірибесі бар мамандар. Олар қазірдің өзінде жобалармен жұмыс істеуді және шешімдерді өздері қабылдауды анық біледі.
Тәжірибесі мол мамандар немесе сеньорлар орта есеппен 500-700 мың теңге алады. Бұл – кем дегенде 3 жыл тәжірибесі бар, жобаны өз бетінше басқара алатын мамандар.
Аға бизнес-сарапшының позициясынан мамандар жиі менеджерлікке ауысады. Бизнес-процестерді терең түсінетін бизнес-сарапшылардан тамаша өнім иелері мен менеджерлер, скрам шеберлері және эджайл-коучтар шығады.
IT саласындағы бизнес-сарапшы не істей алуы керек?
Бизнестегі сарапшы стандартты міндеттерінен басқа, хард және софт дағдыларды бірдей меңгеруі керек.
Софт дағдылар немесе кәсіби дағдылар бизнес-сарапшыға күнделікті міндеттерін шешуге көмектеседі:
- уақытты басқару;
- коммуникация орнату;
- келіссөздер;
- іскерлік хат алмасу;
- топтық жұмыс;
- конфликтті басқару;
- стресті басқару.
Бизнес-сарапшылар меңгеруі қажет көптеген қиын дағды бар. Бұл – кәсіби құзыреттер, құралдар, белгілер, әдістер, бизнес-процестерді модельдеу құралдары және тағы басқалары.
Бизнес-сарапшы ретінде жұмыс істеуге қажет осы негізгі білімнің барлығын 5q.kz онлайн платформасындағы «Бизнесті сараптау (бастапқы деңгей)» курсынан алуға болады.
«Бизнесті сараптау» курсы қалай құрылған?
Айсұлу Бекназарова курстың оқу жоспарын DAR-да 5Q білім беру бағдарламасының бір бөлігі ретінде әзірледі, мұнда ол – бизнесті сараптау тәжірибесі бойынша ментор.
Курс жаңадан бастаушыларға арналған және Айсұлудың 7 жылдық жұмыс тәжірибесіне және бірнеше тағылымдамасы арқылы әзірленген тиісті материалдарға негізделген.
Курс 2 айға есептелген, бірақ оны уақытынан бұрын аяқтауға болады – барлығы студенттің өзіне байланысты. Әр сабақтан кейін материалды бекіту үшін үйге тапсырма беріледі. Курстың соңында студент ментормен бірге жобамен жұмыс істейді – кері байланыс береді және стажердың жұмысын тексереді.
Бизнесті сараптау саласынан хабары жоқ кез келген адам біздің курста оқуды бастай алады. Курсты аяқтағаннан кейін болашақ маман IT-технологияларды дамытудың жалпы қалай жұмыс істейтінін түсінеді және одан junior бизнес-сарапшы ретінде жұмысқа тұруға болатын база алады, – деп түсіндіреді курс тәлімгері.
5q.kz онлайн платформасында барлығы 6 курс бар. Алғашқы үміткерлерге 1000 грант қарастырылған. Курстар арасындағы грант санына ешқандай шектеу жоқ.
Add comment