Төлемеген жағдайда не болады? Айыппұл туралы 6 ыңғайсыз сұраққа жауап

Не үшін айыппұл тағайындалады?

Қазақстан Республикасының «Әкімшілік құқық бұзушылық туралы» кодексіне сәйкес айыппұл заңды (бизнес), жеке және лауазымды тұлғаларға салынуы мүмкін. Жеке тұлғалар үшін төлем мөлшері нақты құқықбұзушылыққа байланысты. Нұсқалардың көптігі сонша, олар Кодекстің 600-ден астам бабымен реттеледі.

Жеке тұлғаға әкімшілік және қылмыстық құқықбұзушылықтар үшін, сондай-ақ азаматтық-құқықтық мәмілелердің шарттарын бұзғаны үшін айыппұл салынуы мүмкін. Бұл ретте, жеке тұлғаларға салынатын әкімшілік айыппұл мөлшері 200 АЕК-тен аспауы керек, бұл — 2022 жылы 612,6 мың теңге.

Айыппұлдың ең жоғары мөлшері 21 жасқа толмаған адамдарды құмар ойындарға тарту, тіркелмеген немесе тыйым салынған діни бірлестіктерді қаржыландыру, ұйымдастырушылар мен спорттық жарыстарға қатысушыларды сатып алу және тағы басқаларына тағайындалуы мүмкін. Бірақ көбіне жол қозғалысы ережелерін бұзушылар айыппұлмен жазаланады — мұнда бұл санкция құқықбұзушылықтың кез келген түріне қолданылады.

Ақшалай айыппұлдар құқықбұзушыларды болашақта заң мен мінез-құлық ережелерін сақтауға мәжбүрлеп қана қоймайды, сонымен қатар мемлекеттік бюджеттің қаржылай ресурсын айтарлықтай арттырады. Мәселен, 2020 жылы қазақстандық жүргізушілер жол ережесін бұзғаны үшін камералар арқылы ғана 18 миллиард теңге айыппұл төлеген.

Айыппұлды төлеу мерзімі қандай?

Бұл айыппұл салу немесе бұйрық туралы қаулы заңды күшіне енген күннен бастап 30 күннен кешіктірілмей жасалуға тиіс. Шешімді әдетте сот шығарады, ал бұйрықты тиісті мемлекеттік орган немесе лауазымды тұлға, мысалы, полиция қызметкері шығарады.

Айыппұлды уақтылы төлей алмасаңыз, уәкілетті органға төлемді кейінге қалдыру немесе бөліп төлеу туралы өтініш беру қажет. Егер өтінім мақұлданса, төлем бір айға дейін кешіктірілуі мүмкін. Бөліп төлеу жоспары ең көбі 3 айға қолжетімді.

Құқықбұзушылық тіркелген кезден бастап және/немесе ұйғарым тиісті түрде жеткізілген сәттен бастап 7 күн ішінде төленсе, айыппұл сомасын жалпы соманың 50%-ына дейін төмендетуге болады.

Бұған мереке және демалыс күндері кірмейді. Мысалы, ұйғарым дүйсенбіде, 1 тамызда берілген болса, санау сейсенбіде — 2-сінен басталады. Содан кейін айыппұлдың жеңілдетілген сомасы демалыс күндерін ескере отырып, 10 тамызға дейін төленуге тиіс.

Айыппұлды есептеу қашан басталады?

Айыппұлды полиция қызметкері берген жағдайда хаттамаға төлем сомасы мен жеңілдікті өтеу мерзімі көрсетілген түбіртек қоса беріледі.

Камералар арқылы салынған айыппұлдар үшін процедура сәл өзгеше. Сыртқы камералардан алынған деректер өңдеу орталығына жіберіледі. Қызметкер хаттамада құқықбұзушылық бар екеніне көз жеткізе отырып, оны растайды және айыппұл төлеу туралы ұйғарым шығарады. Негізгі сәт — тапсырысты жеткізу, оны поштамен, тапсырысты поштамен немесе электрон түрде жіберуге болады.

Камералардан түскен айыппұлдар туралы ақпарат автоматты түрде SMS түрінде 1414 нөмірінен азаматтың egov.kz сайтында көрсеткен ұялы телефон нөміріне немесе электрон поштасына жіберіледі. SMS-хабарламадан кейін есептеу басталады, бұл кезде айыппұлдың жартысын төлеуге болады.

Сізге айыппұл салынғанын қалай білуге ​​болады?

Айыппұл бар-жоғын бірнеше жолмен тексеруге болады:

• Құқықтық статистика және арнайы есепке алу жөніндегі комитеттің сайтында – Qamqor. ЖСН, жеке куәліктің нөмірі және оның берілген күнін білу қажет. Жол қозғалысы ережелерін бұзғаны үшін айыппұлдарды, соның ішінде камералар арқылы салынғанын мемлекеттік нөмір мен тіркеу нөмірінен білуге ​​болады.

• «Электрондық үкімет» уеб-порталында – egov.kz. Айыппұлдың бар-жоғын тексеріп, оны жол қозғалысы ережелерін бұзғаны үшін әкімшілік айыппұлдар мен айыппұлдарды іздеу және төлеу онлайн қызметі арқылы төлеуге болады. Ол үшін ЭСҚ қажет. Портал арқылы қандай әкімшілік айыппұлдар мен жол қозғалысы ережелерін бұзғаны үшін айыппұлдарды төлеуге болатынын мына жерден табуға болады.

• Қазпошта сайтында. Сайтқа тіркеліп, ЖСН білу керек.

• Банктердің уеб-сайттарында және олардың мобайл қосымшаларында. ЖСН, жеке куәлік нөмірі және жеке куәліктің берілген күні қажет. Жол қозғалысы ережелерін бұзғаны үшін айыппұлдарды, соның ішінде камералардан, нөмір мен тіркеу нөмірінен білуге ​​болады.

• Тиісті органдарға хабарласып та білуге болады.

7 күн ішінде айыппұл 50% мөлшерінде уеб-сайттарда немесе қосымшаларда көрсетіледі. 8-ші күні ол автоматты түрде толық көлемде көрсетіледі.

Айыппұл төлемесе, не болады?

Айыппұлды ерікті түрде төлеуге 30 күн бар. Олай болмаған жағдайда қаулы немесе ұйғарым мәжбүрлеп орындату үшін сот орындаушысына жолдануы мүмкін. Сонда айыппұлдан бөлек сот орындаушысының шығындарын да төлеуге тура келеді. Айтпақшы, ол борышкер жұмыс істейтін ұйымға оның жалақысынан немесе басқа да кірісінен айыппұл сомасын мәжбүрлеп ұстап қалу туралы өтініш бере алады.

Сонымен қатар, сот орындаушысы:

• ақша мен бағалы қағаздарды қоса алғанда, мүлікті алып қою,
• жылжымалы мүлікке тыйым салу, оның ішінде автокөлікті айып алаңына шығару;
• жылжымайтын мүлікті алып қою
• борышкерге белгілі бір әрекеттерді жасауға тыйым салу, атап айтқанда, борышкердің елден шығуын уақытша шектеу;
• борышкерге өзіне меншік құқығымен тиесілі мүлікті пайдалануға тыйым салу;
• борышкердің мүлкіне мөр қою,
• заңды құжаттарды алып қою
• басқа адамдардың борышкерге мүлікті, оның ішінде ақшаны беруге немесе оған қатысты өзге де әрекеттер жасауға тыйым салу.
• Мысалы, мойнында миллиондаған айыппұл «ілулі тұрған» тәртіп бұзушының мемлекет алдындағы қарызын өтеуі үшін көлігі тартып алынып, аукцион арқылы сатылуы мүмкін.

Айыппұлды мүлде төлемеуге бола ма?

Айыппұл не төленуі керек, не құқықбұзушылықтың ескіру мерзімі өтіп кетсе, оны төлеуден босату туралы өтініш беру керек. Айыппұлдар өздігінен жойылмайды және күйіп кетпейді, деп түсіндіреді адвокат.

Заңды күшіне енген ұйғарым немесе қаулы бір жыл ішінде орындалмаса және оны өндіріп алу үшін борышкерге мәжбүрлеу шаралары қолданылмаса, талап қою мерзімі өтіп кетеді.

12 ай ішінде SMS немесе электрон пошта арқылы хабарлама алмасаңыз, онда айыппұл төлей алмайсыз. Бұл отбасы мүшелері немесе жұмыс беруші арқылы басқа жолдардағы хабарландыруларға да қатысты.

Мұндай жағдайда тұлға оны тағайындау туралы шешім қабылдаған мемлекеттік органға айыппұлдан босату туралы өтініш жасай алады.

Кейбір әкімшілік құқықбұзушылық бойынша, мысалы, Қазақстан Республикасының салық салу және монополияға қарсы заңнамасы саласында талап қоюдың ескіру мерзімі 5 жыл.

Бұл жерде маңызды жайт бар – егер борышкер айыппұл төлеуден жалтарса, талап қою мерзімі тоқтатылады.

Яғни ұйғарымды қабылдаудан бас тарта алмайсыз, SIM-картаңызды лақтырып жіберіп, айыппұлды ұмытып кету де мүмкін емес. Айыппұлды алып тастар ма екен деп үміттеніп, бір жыл күтпеу керек. Дұрысы — бірден 50% жеңілдікпен төлеп тастау.