500 теңгеге жуық: Валюта бағамы қалай өзгереді және ол қазақстандықтардың өміріне қалай әсер етеді?
Ресей президенті Владимир Путиннің Донбаста арнайы әскери операцияны бастау шешімі туралы мәлімдемесінен кейін теңге рубль бағамынан кейін құлдырады. Баға минут сайын өсіп жатыр, сағат 13:00-ге қарай Алматы мен Нұр-Сұлтанның айырбастау пункттерінде бір доллар 474 теңге болды.
Қазақстан қор биржасында 24 ақпанда сағат 11:00-де доллардың орташа сараланған бағамы 452,49 теңге болды. Таңертеңгілік сауданың қорытындысы бойынша доллар бағамы бірден 15,30 теңгеге көтерілді. Ал KASE қор нарығындағы сауда-саттықтың ашылуы «техникалық себептерге байланысты» өзгерді.
Сарапшылар теңге бағамына бұдан әрі не болатынына болжам жасамай отыр. «Егер Украинаға басып кірсе, онда абсолют хаос болып, мөлшерлеменің өзгерісі бақылаудан шықпақ», — дейді қаржыгер Нұрбек Раев.
Валюта бағамы өссе, барлық тауар қымбаттайды, өйткені біз тауардың көпшілігін импорттаймыз. Өкінішке қарай, бұл — инфляцияға қосқан үлес, — дейді сарапшы.
Сонымен қатар геосаяси шиеленістердің әсерінен мұнай бағасы көтеріліп жатыр, бұл ұлттық валютаның құнына оң әсер етуге тиіс.
Мұнай қазірдің өзінде барреліне 100 доллар. Егер санкциялар әлемде Ресей мұнайын сатып алуға әсер етсе, баға одан да жоғары болуы мүмкін. «Бұл теңгеге жағуы керек. Өкінішке қарай, дүрбелең мен Ресей рублі айырбас бағамының негізгі драйвері болып қала береді», — деп жазды сарапшы Андрей Чеботарев өзінің Finance.kz Telegram-арнасында.
Долларды сатып алу керек пе, жоқ па — оны тек сіз, сіз ғана шешесіз. Мұның бәрі сізде қанша және қандай ақша бар екеніне байланысты, бірақ біз артық және бос тұрған қаражатты шетел валютасында сақтауды бірнеше рет ұсындық. Валюта бағамының жақын уақыттағы болашағы енді толығымен Ұлттық банкке және оның интервенция жасау немесе жасамау шешіміне байланысты, — деп жазды Андрей Чеботарев.
Бірақ Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі айырбас бағамының күрт көтерілуіне жедел әрекет етіп, базалық мөлшерлемені 10,25%-дан 13,5%-ға дейін көтерді.
Экономист Ғалымжан Айтқазин «Ұлттық банк шамадан тыс валюталық интервенцияларға тәуекел ете алмады және валюта нарығындағы жағдайды дұрыстау мен тұрақтандырудың басқа жолын, атап айтқанда, базалық мөлшерлемені көтеру арқылы теңге активтерінің тартымдылығын сақтауды таңдаған болуы мүмкін» деп санайды.
Мөлшерлемені көтеру теңгедегі депозиттерді сақтауға көмектесуі мүмкін, өйткені олар автоматты түрде мөлшерлемелерді арттырады және шетелдік инвесторлардың теңгедегі активтерден кетуін азайтады – мөлшерлеме неғұрлым жоғары болса, соғұрлым тартымды болады. Алайда мұндай шешім уақытша болуы керек, өйткені ол экономиканың болашақта дамуы туралы сұрақ тудырады, — деп есептейді Андрей Чеботарев.
«Тарифтің көтерілуі бизнес үшін жақсы емес, бірақ бұл — қысқа мерзімді уақытша, жағымсыз болса да, уақытша шара», — дейді Нұрбек Раев.
Расында базалық мөлшерлеме көтерілгеннен кейін теңгенің өсімі біршама баяулады. Дегенмен Қазақстан қор биржасында кейінгі мәмілелер жаңа тарихи ең төменгі деңгейді жаңартты — бір доллар үшін 476,76 теңге.